ชาว Biblio ไปสร้างเรื่องสร้างราวที่ Kinokuniya Thailand สาขา Central World เมื่อวันอาทิตย์ที่ผ่านมากันค่ะ งาน ‘The Nolan Variations : Book Talk’ ในบรรยากาศสบายๆ พูดคุยถกเถียงกันทั้งเรื่องภาพยนตร์และชีวิตส่วนตัวของคริสโตเฟอร์ โนแลน ผ่านหนังสือเล่มใหม่เอี่ยมของเรา ‘คริสโตเฟอร์ โนแลน ความลับในภาพเคลื่อนไหว’

มีประเด็นมากมายที่น่าสนใจจากนักแปลทั้งสอง คุณพิมพ์ชนก พุกสุข และ คุณชาญชนะ หอมทรัพย์ ดำเนินรายการโดย คุณคันฉัตร รังษีกาญจน์ส่อง นักวิจารณ์ภาพยนตร์ที่ทำให้วงสนทนาครั้งนี้กลมกล่อมมากยิ่งขึ้น ช่วงท้ายๆ ของงานยังได้ผลัดไมค์แลกเปลี่ยนความเห็นกับนักอ่านที่มาร่วมงานด้วยอย่างออกรส น่าประทับใจสุดๆ เลย

Biblio ขอบคุณทุกคนมากนะคะที่เป็นส่วนหนึ่งของงานนี้

— คุณพิมพ์ชนก พุกสุข
นักเขียนบทความทางสื่อออนไลน์ นักวิจารณ์ภาพยนตร์

“หนังสือเล่มนี้ไม่ใช่การสัมภาษณ์เพื่อเก็บข้อมูล แต่คือการเอาเนื้อตัว ทอม โชน ผู้เขียนเล่มนี้ไปอยู่ในชีวิตของโนแลน และมีมวลเนื้อตัวของโชนอยู่ในหนังสือเองด้วย ซึ่งเป็นวิธีการทำงานสัมภาษณ์ที่น่าสนใจมาก

ปกติโนแลนเป็นผู้กำกับที่มักจะพูดถึงเรื่องงานอย่างเดียว การสัมภาษณ์ของโชนน่าจะเป็นเพียงไม่กี่ครั้งที่โนแลนเล่าเรื่องของตัวเอง พูดถึงชีวิตของเขาจริงๆ เช่น ชีวิตในโรงเรียนประจำ เรื่องดนตรี ฟิสิกส์ เวลา ที่ตัวโนแลนสนใจ

พอได้เห็นเรื่องส่วนตัวและวิธีคิดของโนแลน เราจะเข้าใจว่า เมื่อเขาทำหนังออกมา หนังแต่ละเรื่องจึงมีตัวตนของโนแลนอยู่ในนั้นเยอะมาก และจะเปลี่ยนเลนส์ที่เรามองโนแลนไปเลย…

เราชอบการเขียนบทที่ละเมียดของโนแลนมาก เช่น หน้าตาของ Oppenheimer ที่ดูเหมือนหนังชีวประวัติ แต่เมื่อถึงจุดหนึ่ง หนังจะไหลไปจนถึงการสำรวจการเมืองของอเมริกาอย่างแยบยล พูดถึงระบบราชการ การไต่สวนของศาล ทั้งหมดเป็นภาวะที่ Oppenheimer ต้องเผชิญ นี่อาจเป็นหนังของโนแลนที่เลือกพูดถึงเรื่องการเมืองอย่างโต่งๆ

…การเกิดขึ้นของ Streaming อาจทำให้คนถอยห่างจากโรงหนัง แต่เรารู้สึกว่า โนแลนพยายามสร้างหนังที่ทำให้คนดูอยากกลับไปดูหนังในโรงภาพยนตร์อีกครั้ง ด้วยบทหนังและ Production เช่น การถ่ายอะไรที่ใหญ่โต เพื่อให้คนอยากเข้าไปเสพสิ่งนี้ด้วยตา”

— คุณคันฉัตร รังษีกาญจน์ส่อง
นักเขียน นักวิจารณ์ และอาจารย์พิเศษด้านภาพยนตร์

“เดี๋ยวนี้เรามักไม่ค่อยเห็นปรากฎการณ์จากหนังภาพยนตร์เท่าไหร่ การมาถึงของ Oppenheimer และ Barbie กลับสร้างกระแสขึ้นมาได้ในช่วงเวลานี้

อันที่จริง ภาพยนตร์เป็นสื่อที่มีความพิเศษในเรื่องเวลา เราสามารถเล่าเรื่องราวระยะเวลา 10 ปี ภายใน 2 วินาทีได้ เป็นเวทมนตร์ของภาพยนตร์อยู่แล้ว แต่เราจะเห็นว่า การเขียนบทหนังของโนแลนช่วยทำให้เห็นว่าเวทมนตร์นั้นมีความน่าสนใจมากขึ้นไปอีก

ผู้กำกับบางคนไม่จำเป็นต้องเขียนบทเอง แต่โนแลนเขียนบทเองแทบทุกเรื่อง แล้วเขาทำได้ดีด้วย การที่โนแลนเป็นคนเขียนบทได้รับคำชื่นชม

ขณะเดียวกันก็มีแอนตี้แฟนที่บอกว่า ปัญหาสำคัญของหนังที่ทำให้คนส่วนหนึ่งไม่ชอบเป็นเพราะโนแลนเขียนบทเองนี่แหละ เคยมีคนเสนอด้วยว่า หากโนแลนอยากหลุดพ้นจากประเด็นนี้ ต้องลองทำหนังจากบทที่คนอื่นเขียนบ้าง แต่การเขียนบทหนังเอง คือ ความตั้งใจตั้งแต่แรกเริ่มของเขา

ถ้าใครได้ดูหนังโนแลนเรื่องแรกๆ จะพบว่า Production ไม่ได้ใหญ่โตมากเท่าเรื่องหลังๆ เราเคยตั้งคำถามว่า จุดพีคของเขาจะอยู่ที่ตรงไหน ? โนแลนจะกลับไปทำเรื่องเล็กๆ ในวันหนึ่งหรือเปล่า ? ทำไมเขาต้องถ่ายฟิล์ม IMAX หรือใช้ Production แบบนี้ในตอนนี้ ? แม้เขาต้องใช้เงินเยอะมาก แต่ก็ยังไม่เคยเจ๊ง ได้ลุ้นรางวัลเรื่อยๆ และมีคนอยากร่วมงานด้วยเยอะ

ในหนังสือเล่มนี้จะช่วยทำให้เราเห็นว่า นอกเหนือไปจากการเป็นผู้กำกับ คริสโตเฟอร์ โนแลน คือคนเขียนบท เป็นศิลปิน และที่สำคัญคือเขาเป็นนักคิด” 

— คุณชาญชนะ หอมทรัพย์
นักวิจารณ์ภาพยนตร์ นักเขียนบทซีรีส์และภาพยนตร์

“ความสนใจของโนแลนมักเป็นเรื่องใหญ่อยู่แล้ว เช่น เวลา พื้นที่ สถาปัตยกรรม นอกจากเขาจะสนับสนุนการกลับไปดูหนังในโรงภาพยนตร์ อีกจุดยืนหนึ่ง คือ การใช้ฟิล์มถ่ายหนัง

สำหรับ Hollywood การใช้ฟิล์มเสมือนจุดสูงสุดที่ทำให้หนังใกล้เคียงกับงานศิลปะมากที่สุด เพราะการใช้ฟิล์มมีข้อจำกัดเรื่องเวลาทำให้การถ่ายทำต้องรัดกุมมาก ยิ่งในแง่ของความละเอียดการใช้ฟิล์มยิ่งหนักหนาสาหัส

จริงๆ ถ้าพูดถึงยุคของโนแลน เราต้องย้อนกลับไปมองหนังยุค 80s 90s สมัยนั้นผู้กำกับทำหนังจบปลายเปิดกันค่อนข้างเยอะ เป็นเทรนด์ของยุค

ในหนังสือ The Nolan Variations เองก็บอกว่า โนแลนชอบงานวรรณกรรมหลายเล่มที่จบแบบไม่มีบทสรุป เพราะทุกคนที่มองเข้าไปต่างมีมุมมอง ความคิด ความเชื่อ และประสบการณ์ต่างกัน ฉะนั้น ในหนังหลายเรื่อง โนแลนจึงไม่ได้ให้คำตอบไว้ในฉากสุดท้าย

แม้ ทอม โชน ผู้เขียนจะถามหาคำตอบในเรื่องนี้ แต่โนแลนยังคงไม่ให้คำตอบ เขาอยากให้ความคลุมเครือของหนังเดินต่อไปในความคิด ให้ภาพยนตร์ยังคงเล่นอยู่ในหัวของผู้ชมแม้ดูจบไปแล้ว หลายคนอาจเคยชินกับเฉลยหนัง แต่เรารู้สึกว่าตอนจบของหนังสามารถทำเป็นปลายเปิดได้ และมันทำให้วัฒนธรรมการวิจารณ์หนังงอกงามด้วย”

ขอฝากหนังสือ ‘คริสโตเฟอร์ โนแลน ความลับในภาพเคลื่อนไหว’ เล่มที่จะช่วยต่อเติมมุมมอง พาเราไปสัมผัสเบื้องหลังการสร้างภาพยนตร์ วิธีคิด ทุกสิ่งอย่างที่โนแลนสร้างความประทับใจให้คนเสพหนัง และมันอาจทำให้การดูหนังโนแลนของพวกเรานั้น พิเศษขึ้นกว่าที่เคย