ถ้าคุณเห็นชื่อหนังสือ ‘ชายมหัศจรรย์ผู้ทําให้โลกรู้จักจิบลิ’ เล่มนี้แล้วคุณคิดว่าเรากําาลังหมายถึง ฮายาโอะ มิยาซากิ ผู้กํากับและศิลปินคนสําคัญผู้เป็นเหมือนตัวแทนของสตูดิโอจิบลิ เราต้องขอบอกว่าคุณเข้าใจผิด เพราะเรากําลังพูดถึงคนสําคัญอีกคนหนึ่งของประวัติศาสตร์แห่งสตูดิโออันเลื่องชื่อแห่งนี้ที่อาจมีแฟน ๆ น้อยคนของจิบลิรู้จัก

สตีฟ อัลเพิร์ต เป็นชาวอเมริกันที่ดํารงตําแหน่งหัวหน้าฝ่ายธุรกิจต่างประเทศของโทคุมะ (บริษัทแม่ของจิบลิในเวลานั้น) รวมถึงดูแลงานฝ่ายต่างประเทศให้กับสตูดิโอจิบลิ เขามีบทบาทสําคัญในช่วงที่ภาพยนตร์ของสตูดิโอเริ่มขายลิขสิทธิ์ไปต่างประเทศ และเป็นโต้โผในการนําผลงานของจิบลิออกสู่สายตาชาวโลก

จากประสบการณ์การทํางานที่จิบลิของเขากว่า 15 ปี กลั่นกรองออกมาเป็นอัตชีวประวัติแนวธุรกิจเล่มนี้ที่เปิดเผยเบื้องหลังการทําางานของสตูดิโอแอนิเมชันที่โด่งดังที่สุดแห่งหนึ่งในโลกที่น้อยคนจะมีโอกาสได้เข้าไปสัมผัส ซึ่งทําให้หนังสือเล่มนี้มีความพิเศษ และในขณะเดียวกันก็อ่านสนุก ตลก และน่าติดตามอย่างร้ายกาจ

สตีฟจะพาเราไปรู้จักกระบวนการผลิตภาพยนตร์ของสตูดิโอจิบลิที่ใส่ใจแม้ในรายละเอียดที่เล็กที่สุด และวัฒนธรรมการทํางานที่ทําให้สตูดิโอแห่งนี้รักษาคุณภาพผลงานอันเป็นที่ประจักษ์ไว้ได้เสมอ รวมถึงกระบวนการพากย์หนังจากภาษาญี่ปุ่นเป็นภาษาอังกฤษซึ่งมีรายละเอียดและขั้นตอนที่ซับซ้อนเช่นกัน

ผู้อ่านจะได้ร่วมเดินทางไปในทริปโปรโมตภาพยนตร์และเข้าร่วมงานประกาศรางวัลในหลายประเทศกับมิยาซากิ ผู้เขียน และทีมงานของจิบลิคนอื่น ๆ ได้นั่งอยู่ในห้องเจรจาธุรกิจของบริษัทสื่อบันเทิงยักษ์ใหญ่ของโลกอย่างดิสนีย์ มิราแม็กซ์ และโทคุมะ อีกสิ่งหนึ่งที่ทําให้เมมมัวร์เล่มนี้น่าสนใจคือการทํางานข้ามวัฒนธรรม ที่แม้อาจกลายเป็นเรื่องธรรมดาไปแล้วในปัจจุบัน แต่ประสบการณ์การเป็น ‘ไกจิน’ หรือชาวต่างชาติเพียงคนเดียวในบริษัทของผู้เขียนก็การันตีเรื่องราวที่น่าติดตาม หลายช่วงขบขัน และเต็มไปด้วยสิ่งใหม่ให้เรียนรู้อย่างไม่มีที่สิ้นสุด

สตีฟต้องเขียนสคริปต์ภาษาต่างประเทศและซ้อมพูดมันซ้ำไปซ้ำมาอยู่หลายชั่วโมงเมื่อต้องขึ้นไปพูดหน้าสาธารณชน ต้องรู้สึกแปลกใจที่เสียงหัวเราะจากคนทั้งห้องประชุมถาโถมเข้าใส่เขาราวกับคลื่นยักษ์สึนามิเมื่อแจ้งข่าวใหม่ที่น่าตื่นเต้น แต่ด้วยความเป็น ‘ไกจิน’ จึงไม่รู้ว่าแท้จริงแล้วข่าวนั้นไม่ถูกต้อง การพลาด (หรือไม่พลาด) social cue หรือสัญญาณทางสังคมต่าง ๆ การที่พูดภาษาท้องถิ่นได้คล่องและสบายใจ กับการเรียกประเทศที่อยู่ว่าเป็น “บ้าน” อย่างเต็มตัว แต่ความรู้สึกเป็นอื่นก็ไม่เคยหายไปไหนเลย

ในอีกทางหนึ่ง สตีฟต้องต่อสู้กับบริษัทจัดจําหน่ายภาพยนตร์ในอเมริกาที่จ้องจะดัดแปลง ตัดทอน และเพิ่มเติมภาพยนตร์ของจิบลิให้เสพง่ายที่สุดสําหรับผู้ชมในวงกว้างเพื่อเพิ่มผลกําไรให้มากที่สุด เขาต้องต่อสู้เพื่อคงความเป็นจิบลิและญี่ปุ่นเอาไว้ และหยัดยืนในสิ่งที่เห็นว่าถูกต้อง แม้จะเป็นสิ่งที่ตรงข้ามกับความเห็นของคนทั่วไปในประเทศแม่ของเขาเองก็ตาม

เชื่อว่าผู้อ่านหนังสือเล่มนี้จะคอยเอาใจช่วยคุณสตีฟอยู่ตลอดการเดินทางเหมือนกับเรา ขณะที่เขาผจญภัยเข้าไปในโลกของจิบลิ และได้พบเจอ ผิดพลาด เรียนรู้ ต่อสู้กับสิ่งต่าง ๆ มากมายระหว่างทาง เหมือนอย่างที่ผู้วิจารณ์หนังสือเล่มนี้คนหนึ่งกล่าวไว้ว่า “แอนิเมะสําหรับคุณจะไม่มีวันเหมือนเดิมอีกต่อไป” หนังสือเล่มนี้เหมาะสําหรับแฟนๆ ของสตูดิโอจิบลิและแอนิเมชันโดยทั่วไป ผู้สนใจในวัฒนธรรมความเป็นอยู่ การทํางาน และธุรกิจในญี่ปุ่น รวมถึงผู้สนใจการสื่อสารและการทํางานข้ามวัฒนธรรม

สําหรับใครที่กําลังเป็น (หรือเคยเป็น) ‘ไกจิน’ เราเชื่อว่าคุณจะต้องมีเรื่องเล่าสนุก ๆ ไม่แพ้คุณสตีฟมาแชร์อย่างแน่นอน และเราอยากฟังประสบการณ์เหล่านั้น ส่วนใครที่รู้จัก ‘ไกจิน’ ใกล้ตัว ไม่แน่ว่าพวกเขาอาจมีเรื่องที่กําาลังอยากเล่าให้ใครสักคนฟังอยู่ก็เป็นได้ อย่างที่คุณสตีฟกล่าวว่าการเป็น ‘ไกจิน’ นั้น
“เหงาเป็นบางครั้ง พึ่งพาความเมตตาจากคนอื่นๆ และมักหลงใหลในความพิเศษและเป็นเอกลักษณ์ของประวัติศาสตร์ วัฒนธรรม และผู้คน … อยู่เสมอ”

ตะวันฉาย นาคบัลลังก์ – บรรณาธิการ