Editors’ Pick บรรณาธิการชวนอ่าน

ในช่วงหลายๆ ปีมานี้ สังเกตได้ว่าผู้คนเริ่มหันมาให้ความสำคัญกับสุขภาพจิตและโรคภัยทางจิตเวช เช่น โรคซึมเศร้า วิตกกังวล หรือแพนิคกันมากขึ้น เริ่มมีมุมมองต่อการไปพบจิตแพทย์ที่เข้าใจขึ้น และตระหนักว่าปัญหาสุขภาพจิตเป็นเรื่องใกล้ตัวและเกิดขึ้นได้กับทุกคน

ทว่าเมื่อพูดถึงปัญหาสุขภาพจิต หลายคนกลับมองว่าเป็นเรื่องของโรคทางจิตเวชที่ต้องรับการรักษาทางการแพทย์เท่านั้น แต่มองข้ามความเจ็บปวดทางอารมณ์และจิตใจทั่วไปที่พบเจอได้ในชีวิตประจำวัน เรามักถูกบอกให้ “ปล่อยวาง” “อย่าไปเก็บมาคิดมาก” ไปจนถึง “แล้วมันก็จะผ่านไป” จนหลายคนอาจเข้าใจไปว่าบาดแผลทางจิตใจเพียงเล็กน้อยนี้จะหายได้เองเมื่อเวลาผ่านไป และไม่จำเป็นต้องแก้ไขอะไรทั้งนั้น

แต่ในความจริงแล้ว ความเจ็บปวดทางอารมณ์ต่างๆ ไม่ว่าจะมาจากสาเหตุที่ถูกมองว่าเล็กน้อยหรือใหญ่โตเพียงใดก็ล้วนแต่ “จริง” ทั้งสิ้น มันสร้างความทุกข์โศก เหนื่อยหน่าย ความเสียใจจนไม่เป็นอันทำอะไร ระทมทรมานเหมือนจมน้ำ และทำให้เราหลงทางได้จริง

ขอเล่าจากประสบการณ์ส่วนตัวที่เพิ่งผ่านมาไม่นานนี้ ในช่วงที่กำลังทำต้นฉบับเรื่อง “ซ่อมแซมสุขที่สึกหรอ” เล่มนี้ เราได้ประสบความสูญเสียครั้งสำคัญที่ส่งผลต่อจิตใจอย่างรุนแรง สัตว์เลี้ยงที่รักของเราจากไปตามอายุขัย ขณะที่ความเศร้าเสียใจครั้งนั้นยังไม่เจือจางดี สัตว์เลี้ยงอีกตัวของเราก็เสียชีวิตไปอย่างกะทันหัน ไม่มีสัญญาณเตือน

ความเศร้าจู่โจมหัวใจของเราหนักหน่วง ชีวิตของเราหยุดชะงักอยู่นับเดือน เฝ้าวนเวียนนึกถึงความทรงจำเก่าๆ และภาพเหตุการณ์ในวันที่สูญเสียซ้ำไปซ้ำมา ยิ่งไปกว่านั้นคือความรู้สึกผิดและกล่าวโทษซ้ำเติมตัวเองอยู่เสมอ บางช่วงเรารู้สึกราวกับว่าจะไม่สามารถกลับมามีความสุขได้อีกแล้ว

หนังสือเล่มนี้ได้ช่วยเราเอาไว้ในตอนนั้น ไม่เพียงแต่ยืนยันว่าความเสียใจของเราไม่เคยเป็นเรื่องเล็กน้อยไม่สำคัญ แต่การเยียวยาบาดแผลทางจิตใจที่เกิดขึ้นตั้งแต่เนิ่นๆ ในลักษณะ “การปฐมพยาบาลทางอารมณ์” จะช่วยยับยั้งความเสียหายต่อสุขภาพจิตของเราได้ทัน เพราะมันอาจลุกลามไปเป็นอาการทางจิตเวชอื่นๆ ที่จำเป็นต้องรักษาโดยจิตแพทย์

กาย วินช์ ผู้เขียน ได้บรรยายถึงสิ่งที่เราและผู้คนพันล้านต้องเผชิญ โดยแบ่งเป็น 7 ประเภท ได้แก่ การถูกปฏิเสธ, ความเหงา, การสูญเสียและเหตุการณ์สะเทือนใจ, ความรู้สึกผิด, การครุ่นคิดถึงเรื่องที่ผ่านไปแล้ว ความล้มเหลว และความเคารพในตัวเองต่ำ

แต่ละบทบอกเล่าถึงผลกระทบที่จะตามมากับชีวิต (นอกจากสุขภาพจิตแล้ว หลายครั้งบาดแผลทางอารมณ์ยังก่อปัญหาต่อสุขภาพกาย) และพาร์ทสำคัญคือวิธีรักษาเพื่อเยียวยาจิตใจในแต่ละแง่มุมที่เฉพาะเจาะจง ด้วยแบบฝึกหัดการเขียนที่ทำให้เราได้จัดระเบียบความคิด ทบทวนสิ่งต่าง ๆ อย่างเป็นกลาง ระบายความรู้สึก เพิ่มความเห็นอกเห็นใจตัวเอง ไปจนถึงยืนยันคุณค่าในตัวเองที่ไม่จำเป็นต้องให้ใครมาตัดสิน

หนังสือเล่มนี้ทำให้เรารู้สึกได้รับการปลอบประโลม โอบกอดและบอกกับเราว่าความแตกหักเสียหายที่เกิดขึ้นจะไม่คงอยู่กับเราตลอดไป เราจะกลับมาแข็งแรงและเป็นสุขดังเดิมได้ เพียงแต่ต้องให้เวลาตัวเองสักนิด และด้วยการปฐมพยาบาลที่ถูกจุด มันอาจเหลือรอยแผลเป็นเพียงจาง ๆ แต่ย่อมดีกว่าการปล่อยทิ้งไว้จนอักเสบ หรือจนรักษาได้ยากกว่านี้

ไม่เพียงในฐานะบรรณาธิการ แต่ในฐานะคนบาดเจ็บที่ได้รับการเยียวยาจากการอ่าน “ซ่อมแซมสุขที่สึกหรอ” เราอยากแนะนำให้ทุกคนได้อ่านหนังสือเล่มนี้ ในวันที่พบกับเรื่องราวใจร้ายในชีวิตประจำวัน เราหวังว่าหนังสือเล่มนี้จะเป็นเหมือนตู้ยาสามัญประจำบ้านที่ช่วยบรรเทาความเจ็บปวด และบอกกับคุณว่าคุณไม่ได้เจ็บอยู่คนเดียว