หนึ่งในฉากติดตาของภาพยนตร์ The Matrix (1999) คือตอนที่นีโอเดินทางมาหาเทพพยากรณ์และได้เจอกับผู้เป็นไปได้รายอื่น ๆ ที่มีสิทธิ์เป็น ‘เดอะวัน’ ผู้กอบกู้มนุษยชาติจาก AI เช่นเดียวกับนีโอ หนึ่งในคนเหล่านั้นคือเด็กผู้ชายที่ถือช้อนอยู่ในมือ ผู้กล่าวประโยคน่าจดจำว่า

“อย่าพยายามงอช้อนเลย เพราะมันเป็นไปไม่ได้หรอก แต่จงพยายามตระหนักถึงความจริงว่าไม่มีช้อนอยู่ แล้วจะได้เห็นว่าไม่ใช่ช้อนที่งอ แต่เป็นตัวคุณเอง”

ประโยคเหล่านี้สอดคล้องกับการที่ตัวละครใช้ชีวิตอยู่ใน The Matrix หรือโลกสมมติที่ AI สร้างขึ้นเพื่อหล่อเลี้ยงมนุษย์ให้ใช้ชีวิตอยู่ในนั้น และส่วนสำคัญมาก ๆ ของภาพยนตร์เรื่องนี้คือ การที่แต่ละตัวละครได้ตระหนักรู้ว่าตัวเองคือ ‘อะไร’ ใช้ชีวิตอยู่ ‘ที่ไหน’ บนความเป็นจริงหรือไม่ ?​ หรือถ้าหากบางสิ่งอย่างจะเกิดขึ้นได้ในโลกสมมตินี้ มันก็จะเกิดขึ้นเมื่อเรา ‘เชื่อ’ ว่ามันเกิดขึ้นเท่านั้น ?

วิธีคิดเช่นนี้คล้ายคลึงกับแนวคิดนิกายเซน ศาสนาพุทธ ดังภาษิตที่กล่าวเอาไว้ว่า ‘อย่าหลอกตัวเอง’ หรือ ‘อย่าสร้างภาพลวงตา’ ในวิถีเซนภาพลวงไม่ใช่แค่ภาพปลอม แต่หมายรวมถึงความคิดอ่าน ความรู้สึก ความปรารถนา ความยึดติด และอื่นใดก็ตามที่เราเป็นอยู่ ห้อมล้อมหรือโอบรัด ‘ตัวตนที่แท้จริง’ ของเราอยู่

“คุณอาจคุ้นเคยกับเรื่องที่กังวลหรือทับถมใจอยู่ แต่จู่ ๆ ก็มีบางอย่างหรือบางคำพูดมาทำให้ตระหนักได้ว่าเรื่องนั้นเล็กน้อยเพียงใด และคุณก็อัศจรรย์ใจว่าสามารถปลอดโปร่งได้มากขึ้นแค่ไหน…คำสอนเซน คือ ขุมสมบัติสำหรับการตระหนักรู้เช่นนี้” – พระชุนเมียว มาซึโนะ เจ้าอาวาสวัดนิกายเซน ผู้เขียนหนังสือ ‘วางใจให้ไร้กังวล’

เมื่อเรายอมรับว่า มีบางสิ่งที่เราไม่อาจควบคุมได้อย่างแท้จริง (ช้อน) เราจะกล้ายอมรับตัวตนของเราและอยู่กับโลกจริง (นอก The Matrix) ได้มากขึ้น แล้วเราจะได้รู้ว่าสิ่งที่เกิดขึ้น (ช้อนงอได้) ล้วนคือภาพลวงที่เราเชื่อว่าเป็นเช่นนั้น

________

 วางใจให้ไร้กังวล
Don’t Worry: 48 Lessons on relieving anxiety from a Zen Buddhist monk

พระชุนเมียว มาซึโนะ ได้พบกับผู้คนมากมายที่มาปรึกษาปัญหาชีวิตพร้อมความกังวลที่ท่วมท้น จึงตัดสินใจเขียนหนังสือเล่มนี้ขึ้นมา เพื่อมอบวิธีคิดที่ช่วยให้ละวางความวิตกได้ง่ายขึ้น ป้องกันความกังวลของสิ่งที่ยังมาไม่ถึง จดจ่ออยู่กับปัจจุบัน ทั้งยังมอบเคล็ดลับในการพัฒนาความสัมพันธ์ วิธีการเชื่อมสัมพันธ์ที่ดี และตัดความสัมพันธ์ที่แย่ เปลี่ยนความรู้สึกไม่มั่นคงต่อความไม่แน่นอนของชีวิต ทั้งเรื่องความรัก การแต่งงาน วัยแก่ชราที่จะมาถึง ไปจนถึงความตาย