หากอยากรู้จัก ‘มนุษย์’ มากขึ้น ให้ลองดูจาก ‘เมือง’ ที่พวกเขาอยู่อาศัย 

ปัจจุบันมีเมืองมากกว่า 10,000 แห่งทั่วโลก จำนวนนี้นับรวมทั้งที่ยังคงมีอยู่และเมืองโบราณที่หายสาบสูญไปจากแผนที่แล้ว แต่ถึงแม้จะไม่เหลือสถานะความเป็นเมือง ตำนานเกี่ยวกับความเจริญรุ่งเรือง และความลี้ลับของเมืองเหล่านั้นยังคงดึงดูดความสนใจผู้คนจากทั่วโลก รวมทั้งมรดกทางความคิดบางอย่างที่ทิ้งไว้ให้คนรุ่นใหม่ได้เรียนรู้

เพราะเมืองมีเรื่องเล่าเช่นนี้ Biblio จึงยินดีเป็นอย่างยิ่งที่ได้ร่วมกับ Salmon Podcast จัดตอนพิเศษสำหรับรายการ Myth Universe ในชื่อว่า ‘มหานครในปกรณัม’ 

โดยคุณโจ้บองโก้ -นทธัญ แสงไชย ผู้ดูแลรายการ กับคุณหนุ่ม-โตมร ศุขปรีชา ผู้แปลหนังสือ ‘เมโทรโพลิส มหานครในกาลเวลา’ จะพาเราเดินทางผ่านกาลเวลา ย้อนกลับไปเมื่อหลายพันปีก่อนเพื่อทำความรู้จัก 5 เมืองสำคัญในประวัติศาสตร์โลก ได้แก่ อูรุก บาบิโลน เอเธนส์ โรม และแบกแดด 

หากเมืองสะท้อนให้เห็นความเป็นมนุษย์ทั้งในอดีต ปัจจุบัน และอนาคต แล้วเมืองที่เราเลือกมาเล่านี้จะมีตำนานอะไรให้เล่าขานบ้าง ก่อนไปฟังในรายการกันแบบจุใจ เราขอเล่าคร่าว ๆ ถึง 5 เมืองนี้ให้อ่านก่อนสักนิด

แล้วรอฟังเรื่องราวเต็มๆ แบบจุใจในรายการ Myth Universe กับอีพีพิเศษ ‘มหานครในปกรณัม’ เร็ว ๆ นี้นะคะ

✦ อูรุก 

เมืองโบราณของชาวสุเมเรียนที่ถือว่าเป็นเมืองแห่งแรกของโลก หากอ้างอิงตามแผนที่โลกปัจจุบัน ตำแหน่งของเมืองจะอยู่ทางตอนใต้ของประเทศอิรัก 

อูรุกโด่งดังจาก มหากาพย์กิลกาเมซ (Epic of Gilgamesh) ที่เล่าถึงการแสวงหาชีวิตอมตะของกิลกาเมซ กษัตริย์ผู้ยิ่งใหญ่แห่งเมืองอูรุก ตำนานที่เป็นตัวแทนชัยชนะของมนุษยชาติเหนือธรรมชาติ แม้จะมีการบุกเบิกเทคโนโลยีมากมายและเจริญรุ่งเรืองถึงขีดสุด แต่เมืองก็มีแง่มุมที่โหดร้ายซ่อนอยู่ด้วย

✦ บาบิโลน 

เมืองโบราณในอาณาจักรเมโสโปเตเมียที่ทั้งสับสน วัตถุนิยม มักมาก และชั่วช้า หากดูที่ตั้งตามตำแหน่งปัจจุบัน เมืองแห่งนี้ตั้งอยู่ที่ประเทศอิรัก

นี่คือมหานครที่กว้างใหญ่และหลากหลาย มีคนราว 250,000 คน ทั้งยังเป็นเมืองที่ชั่วร้ายและมีการฉ้อฉลในทุกเรื่อง แต่บาบิโลนก็เป็นเมืองแห่งความรู้ ชาวบาบิโลนมีความก้าวหน้าทางคณิตศาสตร์และดาราศาสตร์ ทั้งยังสนใจเรื่องประวัติศาสตร์ด้วย

✦ แบกแดด 

ครั้งหนึ่งแบกแดดเคยเป็นเมืองที่ใหญ่ที่สุดในโลก ซึ่งเป็นที่ตั้งของตลาดหรูหราที่เรือบรรทุกขุมสมบัติต่างมุ่งหน้าไปหา และเป็นสังคมที่กำหนดรสนิยมบางอย่างไปทั่วโลก 

ความมหัศจรรย์จากต่างแดนที่หลั่งไหลไปที่กรุงแบกแดดนั้นส่งผลให้เมืองแห่งนี้กลายเป็น ‘โกดังความรู้’ ที่ใหญ่ที่สุดในโลกในศตวรรษที่ 9 พลังภูมิปัญญาและวิชาการส่วนใหญ่ถูกส่งถ่ายมาจากเมืองในเอเชียกลาง

✦ โรม 

สำหรับชาวโรมันแล้ว ยิ่งใหญ่ยิ่งดี ไม่ว่าจะเป็นเมืองที่ใหญ่กว่า อาคารสาธารณะที่ใหญ่กว่า หรือความทะเยอทะยานที่มากกว่า อาณาเขตกว้างกว่า หรูหรากว่า มีอำนาจมากกว่า มีข้าวของมากกว่า เพราะความยิ่งใหญ่มหึมาช่วยเสริมสร้างความฮึกเหิม

แต่เรื่องเกี่ยวกับกรุงโรมที่น่าสนใจนอกจากความยิ่งใหญ่คือ ‘โรงอาบน้ำ’ เพราะชาวโรมันมีโรงอาบน้ำสาธารณะทั้งเล็กและใหญ่รวมกันมากกว่า 900 แห่ง (อย่างใน Netflix ยังมีแอนิเมชันเรื่อง Thermae Romae Novae ที่เล่าเกี่ยวกับวัฒนธรรมโรงอาบน้ำของญี่ปุ่นกับโรมัน)

✦ เอเธนส์ 

เอเธนส์นั้นแออัดเพราะเมืองเติบโตแบบไร้การจัดการ ทำให้ถนนเต็มไปด้วยความโกลาหล สภาพความเป็นอยู่วุ่นวาย คนอาศัยอยู่ใกล้ชิดกันมาก จนชีวิตส่วนตัวเป็นเรื่องรองจากชีวิตคนอื่น

ในช่วงหนึ่ง เอเธนส์เคยเจริญรุ่งเรือง มีผู้คนหลั่งไหลเข้ามาอยู่อาศัยจนมีชาวเอเธนส์แท้ ๆ อยู่ในเมืองเพียง 15% เท่านั้น แต่ที่นี่คือเมืองที่ชายเป็นใหญ่และกดขี่ผู้หญิงอย่างหนัก เพราะผู้หญิงในเอเธนส์นั้นไม่มีการศึกษา หากมีฐานะและได้รับการนับหน้าถือตา ก็จะถูกกันออกจากคนอื่น ๆ

———

🏙️ เมโทรโพลิส มหานครในกาลเวลา

Metropolis: A History of the City, Humankind’s Greatest Invention

ผู้เขียน Ben Wilson

ผู้แปล โตมร ศุขปรีชา

ภาพประกอบปก Maewsow

จำนวน 592 หน้า

ราคา 629 บาท